İzmir Barosunun Harmandalı Geri Gönderme Merkezi’nde Avukatların Yaşadığı Hak İhlali İddiaları Hakkında Kamuoyu Duyurusu
23.05.2019
“14/05/2019 tarihinde İzmir Barosu mensubu sekiz avukat ve bir tercüman adli yardım görevlerini ifa etmek amacıyla geldikleri Harmandalı Geri Gönderme Merkezi’ nde hukuk dışı bir muameleyle karşılaşmışlardır. Meslektaşlarımız ve görevini yapmakta olan tercüman saat 14:00 ile 17:30 arasında hukuka aykırı olarak özgürlüklerinden yoksun bırakılmış, görev yapmaları engellenmiş, müvekkillerine ve dosyalarına erişimleri imkansız kılınmıştır. İki saati aşan bir süre boyunca sekiz avukat ve bir tercümanın avukat görüşme odalarının bulunduğu koridorun her iki kapısı da kapatılarak yardım çağrılarının yanıtsız bırakılması, kapının açılmasının ardından da dışarı çıkmalarının fiili müdahale ile engellenmesi, bu süre içerisinde tuvalet, su gibi insani ihtiyaçlarını karşılama olanaklarından yoksun bırakılmaları Türk Ceza Kanununun 64/2-b fıkrasında düzenlenen işkence suçu kapsamında eylemlerdir.
Harmandalı Geri Gönderme Merkezinde yaşanan bu olay hak ihlallerinin ilki olmadığı gibi maalesef münferit de değildir. Geri Gönderme Merkezinde görevini yapmaya çalışan avukatların maruz kaldığı ihlaller merkezde tutulan tüm yabancıların karşı karşıya kaldıkları ihlallerden bağımsız olmadığı gibi özünde merkezde tutulan yabancıların uğradığı hak ihlallerini gizlemeye iltica hakkına ve avukatlık hizmetlerine erişimlerini engellemeye yönelik sistematik bir uygulamadır.
Harmandalı Geri Gönderme Merkezi tarafından görev yapmaya çalışan avukatların merkez binasına girişte çantaları aranmakta, avukatlar x-ray cihazından geçmeye zorlanmakta, bahçe giriş nizamiyesi ile kurum binası arasındaki 200 mt kadar yol özel güvenlik nezareti olmadan geçilememekte ve avukatlar binaya giriş ve çıkışta kendilerine nezaret edecek özel güvenlik görevlisini beklemek, onunla bu yolu yürümek, gerektiğinde tuvalete dahi özel güvenlik ile gitmek zorunda bırakılmaktadır. Ayrıca avukatların telefon ile binaya girişi de idare tarafından engellenmektedir.
İhlaller başta sağlık hizmetlerine erişememe, kötü muamele, hakaret, darp, uygun koşullarda barınamama, temizlik malzemesi ve sıcak suya erişememekten kaynaklanan yaygın bulaşıcı deri hastalıkları, yeterli beslenememe, çocukların merkezde mahremiyetten yoksu tutulmaları ve eğitim haklarından mahrum bırakılmaları, avukata erişememe, gönüllü geri dönüşe zorlanma, bulaşıcı hastalık riski, hassas gruplara gerekli özen ve önceliğin tanınmaması, telefon haklarını kullanmama konularında yoğunlaşmaktadır. Bu muamelelere muhatap olan yabancılar maruz kaldıkları ihlaller karşısında sınır dışı edilme tehdidi ve korkusuyla şikâyetçi olamamaktadır. Yabancıların tüm bu ihlaller karşısında beden ve ruh sağlığı bozulmakta hatta intihara varan vakalar yaşanmaktadır.” ifadeleri yer almaktadır.
Harmandalı Geri Gönderme Merkezinin mevcut durumu, yabancılara sağlanan hizmetler, avukatların merkeze kabul prosedürleri, avukatlara ayrılan görüşme bölümünün fiziki şartları, avukat, yabancı, uzman görüşme prosedürleri ve 14/05/2019 tarihinde gerçekleşen olay aşağıda belirtilmiştir.
Merkezimiz Avrupa Birliği IPA (Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı) projesi ile 2016 yılında 750 kişi kapasite ile faaliyete geçmiştir. Harmandalı Geri Gönderme Merkezi’nde yabancılar idari gözetim altında kaldıkları süre içerisinde beslenme, sıcak su, spor salonu, televizyon, çocuk oyun alanı ve anasınıfı, ibadethane, kütüphane gibi olanaklardan yararlanma, ilk ve acil sağlık yardımı alma, adli yardım talebinde bulunma, avukatı ve ziyaretçileri görüşme, telefon ile görüşme, dilekçe hakkından faydalanma, şikayet ve taleplerini iletme, uluslararası koruma başvurusunda bulunma, hakkında yürütülen işlemlere itiraz etme ve dava açma haklarına sahiptir.
Avukatların merkezimize kabulleri 16/12/2015 tarihli Göç İdaresi Genel Müdürlüğü Geri Gönderme Merkezleri Yönergesinin Ziyaretlerde Uyulacak Esaslar başlığında bildirilen hususlar gereğince yerine getirilmektedir. Merkezimizde 3 adet avukat görüşme odası bulunmakta her odada masa, sandalye ve klima bulunmaktadır. Odaların bulunduğu bölgeye geçiş, akıllı kilit kapı sistemiyle yapılmakta olup kurum personellerinde akıllı kapı kart okuyucuları bulunmaktadır. Avukatlar yabancı ile görüşmelerini kapıları kapanabilen yabancıyla bire bir görüşebileceği odalarda yapmaktadır. Söz konusu odalar kesinlikle kilitlenmemektedir, güvenlik sebebi ile odaların bulunduğu koridor katı kitli tutulmaktadır. Görüşme odalarının olduğu bu bölümde avukatların kullanabildiği su sebili bulunmakta olup tüm ihtiyaçlarını karşılayabilecekleri fiziki şartlar tesis edilmiştir.
Merkezimizde 2018 yılında 772 farklı avukat, 1544 yabancı ile 1578 defa görüşme yapmıştır. 2019 yılının ilk beş ayında ise 610 avukatın hukuki danışmanlık amacıyla 533 yabancı ile görüşmesi sağlanmış olup avukata erişim konusunda 2018 yılına göre çok daha yüksek bir rakama ulaşılacağı anlaşılmaktadır. Rakamlardan da anlaşılacağı gibi merkezde barınan yabancılar ile avukatların görüşmelerinin önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır.
Merkezimiz 15478 metre karelik bir kapalı alanda 8 blokta 28 kat ve 126 odadan oluşmaktadır. Bina içerisine dağılmış vaziyette 750 kişi barınmaktadır. Böylesine devasa bir alanda ziyaretçi ve avukat görüşmelerinin gerçekleştirilmesi için aşağıda açıklanacak prosedüre göre hareket edilmesi gerekmektedir;
“Avukatlar nizamiyeden giriş yaptıktan sonra güvenlik görevlisi eşliğinde avukat görüşme odalarına alınır. Görüşme odalarında çalışan güvenlik görevlisi yabancıların bilgilerini ve avukatların taleplerini içeren dilekçeyi teslim alır. Güvenlik görevlisi teslim aldığı dilekçeleri güvenlik kayıt personeline götürerek yabancıların merkezde olup olmadığını kontrol eder. Merkezde olduğu tespit edilen yabancılar kayıt personeli tarafından liste olarak çıkartılır ve yabancıların katlardan indirilerek avukat görüşme odasına alınmasını sağlar. Güvenlik görevlisi tarafından dilekçeler uzman personele getirilir. Avukatlar yabancılar ile görüşürken uzmanlar yabancının dosyasını hazırlar ve hazırlanan dosyalar ile birlikte avukatla görüşmek üzere görüşme odalarına gider. Uzman personel tarafından dosya avukata gösterilir ve dosya hakkında görüşme sağlanır. Avukat dosya incelemesini bitirdikten sonra, vekaleti bulunan avukata dosyanın bir örneği verilerek görüşme sonlandırılır. Avukatın yabancı ile görüşmeye devam etmek istemesi halinde görüşme sürdürür.”
14/05/2019 tarihinde gerçekleşen olayın kamera görüntüleri incelendiğinde avukatların 14:10’da avukat bekleme odasına girdikleri, burada görüşme talep dilekçelerini hazırladıkları ve güvenlik personeline dilekçelerini ilettikleri, iletilen dilekçelerde görüşme yapılmak istenen yabancılar ve dosyalarının hazırlanmak üzere sistemden kontrol edilmek için güvenlik personelinin avukatların yanından ayrıldığı görülmüştür. Yabancıların avukatlara beyan ettikleri bilgileri ile idareye beyan ettikleri bilgiler arasında farklılık olması sebebiyle yabancının ve dosyasının tespiti uzun sürebilmektedir.
Talep dilekçelerinin aynı anda güvenlik personeline verilmesi ve yukarıda belirtilen dilekçelerde isimler ile kurumda kayıtlı isimlerin farklı yazılması sebebiyle yabancıların tespit edilmelerinin zaman aldığı ve avukatlar müvekkilleri ile 15:52 de görüştükleri,
Söz konusu zaman diliminde avukatların belirli aralıklarla hem uzman personellerle hem de güvenlik görevlileriyle birden fazla görüştükleri tespit edilmiş olup herhangi bir şikayetlerinin bulunmadığı görülmüştür. Bu yüzden haber metninde de geçen 2 saati aşan süre bekletildikleri ve 14:00 ile 17:30 arasında hukuka aykırı olarak özgürlüklerinde yoksun bırakıldıklarına dair iddiaların kamera görüntüleri incelendiğinde de tamamen asılsız oldukları görünmektedir.
Tüm bu işlemlerin üzerine bahsedildiği gibi avukatların avukat görüşme odalarının olduğu bölümde kapalı kalmadıkları, sadece yabancıların kendileriyle görüşme yapabilmesi için güvenlik görevlisi tarafından hazırlanması sırasında ve yabancıyla ilgili evrak talepleri üzerine güvenlik personelinin yanlarından ayrıldığı sürelerde yalnız kaldıkları, , olayda belirtilen saat aralıklarında güvenlik personelinin yanlarına gittiği sırada kendileri için bir talep iletmedikleri, kamera kayıtlarında herhangi bir rahatsızlık belirtisinin ve yardım taleplerinin olmadığı, dışarı çıkmaya çalıştıklarında fiili müdahalede bulunulması gibi bir durumun söz konusu olmadığı, bölüm içerisinde su sebillerinin bulunduğundan suya erişimlerinin kısıtlanmasının söz konusu olmadığı tespit edilmiştir.
Basın açıklamasında bahsedilen iddiaların asılsız olduğunu kamuoyuna saygı ile duyurulur.
